କବିତା କଳାପ

(ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାଗ)

ଶ୍ରୀ ଗୋବିନ୍ଦ ରଥ

ସୂଚିପତ୍ର

ସାଗର

ସୂର୍ଯ୍ୟ

ତୁମ୍ଭପରି ଜଗତେ କେ ପ୍ରତାପୀ ତପନ,

କେ ଅବା ପ୍ରକାଶେ ଏଡ଼େ ପ୍ରଖରକିରଣ,

ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରଭାତରେ ପୂର୍ବେ ଉଠୁଅଛ ଖରେ,

କରୁଛ ଜୀବସଙ୍କୁଳମେଦିନୀ ଦର୍ଶନ,

କ୍ରମେ କ୍ରମେ କର ପୁଣି ପଶ୍ଚିମେ ଗମନ ।୧।

କାହାର କ୍ଷମତା ଅଛି କରି ନିରୀକ୍ଷଣ,

ତୁମ୍ଭ ଆକୃତି ପ୍ରକୃତି କରିବ ଦର୍ଶନ,

ଚାହିଁଲେ ତେଜ ବିକାଶି ଦେବ ସେ ନୟନ ଗ୍ରାସି

ବ୍ୟଥାରେ ଆକୁଳପ୍ରାଣ ହେବ ସେହିଜନ,

ଜଗତ ହୋଇବ ଅନ୍ଧକାର ଘୋରବନ ।୨।

ନିୟମପ୍ରତିପାଳନେ ତୁମ୍ଭେ ଶ୍ରେଷ୍ଠତର,

ତୁମ୍ଭପରି ଚଳେ କିଏ ଜଗତମଧ୍ୟର,

ସେହି ଦିଗ ବାରି କରି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ଧରି

ଚଳୁଛ କେବେ ନ ଯାଅ ଦକ୍ଷିଣ ଉତ୍ତର,

ଏମନ୍ତ ଦୃଢ଼ନିୟମେ ଚଳିବେ କି ନର ।୩।

ଇଚ୍ଛା କରେଁ ଥରେ ଭାନୁ ଦକ୍ଷିଣଦିଗରେ,

ଉଦୟ ହୋଇ ଚଳିବ ଆକାଶମାର୍ଗରେ,

ଉତ୍ତର ଦିଗ ତୁମ୍ଭର ହେବ ଅସ୍ତଗିରିବର

ଦେଖି କି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଭାବ ନୋହିବ ମନରେ,

ବିମୋହିତ ସର୍ବଜୀବ ହୋଇବେ ଲୋକରେ ।୪।

କେତେ ବଳ ଏଶରୀରେ କରିଛ ଧାରଣ,

କହ ବାରେ ମତେ ଆହେ ବଳିଷ୍ଠତପନ,

ଅବିଶ୍ରାନ୍ତତ ଭ୍ରମଣେ କ୍ଳାନ୍ତହେଉନାହଁ କ୍ଷଣେ

ଆକାଶଭ୍ରଷ୍ଟତ କେବେ ନୁହଇ ଚରଣ,

ପୃଥିବୀ ପରାଏ ବାରେ ନୁହେତ କମ୍ପନ ।୫।

ମଣେ ମୁଁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ବଡ଼ କର ହେ ଖଣ୍ଡନ,

ଏ ବଳବିକ୍ରମ ତବ କିପାଁଇ ତପନ,

କ୍ଷୁଦ୍ରରାହୁ କରେ ଗ୍ରାସ ନ ଦିଅ ତାହାକୁ ପ୍ରାସ

କହି ଦିଅ ମତେ ଏଥି କି ଗୂଢ଼କାରଣ,

କିବା ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲବିଦ୍ୟା କରୁଛ ସାଧନ ।୬।

ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳେ ଯେଉଁ କଷ୍ଟ ଦେଉଛ ତପନ,

କି କହିବି ସେହି ବ୍ୟଥା ନ ସରେ ବଚନ,

ଦିଅ ଏପୃଥିବୀ ଜାଳି ଏଥିପାଇଁ ଲୋକେ ଗାଳି

ଦିଅନ୍ତି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ କେତେ ନ ଶୁଣେ ଶ୍ରବଣ,

ଭାବନ୍ତି କ୍ଷଣକେ ଅବା ଛାଡ଼ିବ ଜୀବନ ।୭।

ଶୋଣିତ ବଦଳି ଯାଇ ବହେ ଦେହୁଁ ଝାଳ,

ଅସହ୍ୟପୀଡ଼ାରେ ବୋଧ ଘୋଟିଲା କି କାଳ,

ଅରଣ୍ୟର ବ୍ୟାଘ୍ର ପରି ନେବ ଆଜି ପ୍ରାଣ ହରି

ନିଷ୍ଠୁରତପନତେଜେ ଏ ଗ୍ରୀଷ୍ମ କରାଳ,

ଉତ୍ତପ୍ତବାୟୁସଙ୍କୁଳ କରି ଅସ୍ତ୍ରଜାଳ ।୮।

ଲାପଲାଣ୍ଡ ଦେଶେ ତବ ବଡ଼ ଅନୁଗ୍ରହ,

ଅର୍ଦ୍ଧବର୍ଷଯାଏ ତହିଁ ଏକଭାବେ ରହ,

ଦିନକ ପ୍ରତାପ ତବ କରି ଦେହେ ଅନୁଭବ

ଜାଣୁ ଯେ ସୁଖସମ୍ଭୋଗ କରୁଁ ତୁମ୍ଭ ସହ,

କେମନ୍ତେ ବଞ୍ଚନ୍ତି ଲାପଲାଣ୍ଡଦେଶୀ କହ ।୯।

ସେହି ଜନପଦ ସତ ତୁଷାରମଣ୍ଡିତ,

ତୁମ୍ଭର କିରଣେ ହିମ ହୁଏ ବିଗଳିତ,

ଘଟନ୍ତା ପ୍ରଳୟକାଣ୍ଡ ବୁଡ଼ନ୍ତା ସେ ଲାପଲାଣ୍ଡ

ରହନ୍ତା କେବଳ ହିମରାଶି ସୁସଞ୍ଚିତ,

ହୁଅନ୍ତେ କାଳକବଳେ ଲୋକେ କବଳିତ ।୧୦।

ଏକା ଭାନୁ ବଡ଼ସୁଖ ସେ ଶୀତକାଳରେ,

ତୁମ୍ଭର କିରଣସେବା କରେ ଆଦରରେ,

କିରଣ ସତେଜେ ଛାଡ଼ି କୁହୁଡ଼ି ଆକାଶୁଁ କାଢ଼ି

ନିଅ ଉଦୟ ହୋଇଣ ପୂର୍ବସିଂହାସନେ,

କି ଅପୂର୍ବ ସୁଖ ଜୀବେ ଲଭନ୍ତି ହେ ମନେ ।୧୧।

ବ୍ୟାଧ ଜାଲେ ପତିତ ପଶୁରାଜ

ବିଧାତାଲିଖନ କେ କରେ ଅନ୍ତର

ବ୍ୟାଧଜାଲେ ଆଜି ବନ ରାଜ୍ୟେଶ୍ୱର

ପଡ଼ି ବ୍ୟାକୁଳିତ ହେଉଅଛି ଚିତ୍ତ

ଅତି କ୍ରୋଧାନ୍ୱିତ ତନୁ ଜର୍ଜ୍ୱରିତ

ନାହିଁ ତା କିଞ୍ଚିତ ଉଦ୍ଧାରଆଶା ।

ଏ ଭାବ ଉଦିତ ଥିଲା କି କାହାର

ଦିବାକର ଯେହ୍ନେ ରାହୁର ଆହାର

ଦୁରନ୍ତ ମଳିନ ପାପାଚାରୀ ହୀନ

ଅତି ଅକିଞ୍ଚନ ମ୍ଳେଚ୍ଛ ତୁଚ୍ଛଜନ

ବ୍ୟାଧ ଘଟାଇଛି ସିଂହଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ।୧।

ବନପଶୁକୁଳେ ଯେହୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠତର

ତା ମନେ ଏ ଭାବ ଅତି ଉଗ୍ରତର

ଉତ୍ସାହ ଅନଳ ଜଳିଲା ପ୍ରବଳ

ଡକାଇ ସକଳ ବନପଶୁକୁଳ

କହଇ ସତେଜେ ଆସରେ ସର୍ବେ ।

ଅସହ୍ୟ ହେଉଛି ଏ ସବୁ ଯାତନା

କହିଲେ ଘେନିଲେ ନାହିଁ କେବେ ମନା

ଏଥର ଆମ୍ଭର କରରେ ସତ୍ୱର

ଏଥି ପ୍ରତିକାର ଉରିତ ପ୍ରହାର

ଅସ୍ଥିର ଏ ବନ ବିପକ୍ଷଗର୍ବେ ।୨।

ଦେବଭୂମି ଅଟେ ଏ ରମ୍ୟକାନନ

ପବିତ୍ର ଧାର୍ମିକ ଋଷିବରଗଣ

ଯୋଗେ ନିମଗନ ଈଶ୍ୱରଭଜନ

କରନ୍ତି ସାଧନ ପ୍ରେମ ତତ୍ତ୍ୱ ଜ୍ଞାନ

ରଜନୀ ଦିବସ ଏକାନ୍ତ ମନେ ।

ତହିଁ ଅତ୍ୟାଚାରୀ ଏହି ବ୍ୟାଧଜାତି

ଘାତୁକତାକାର୍ଯ୍ୟ କରି ଦିବାରାତି

କେତେ ରକ୍ତପାତ କରୁଛନ୍ତି ଜାତ

ଦେଖିଣ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ହେବା ଅବିହିତ

ଚେଷ୍ଟା କର ଅରାତିଙ୍କ ମରଣେ ।୩।

ଏହି ରବେ ଡାକୁଅଛି କଲ୍ଲୋଳିନୀ

ଶୁଣ ପଶୁକୁଳ ମୁହିଁ ଅନାଥିନୀ

ଅତଳ ନିର୍ମଳ ଏ ପବିତ୍ରଜଳ

ବ୍ୟାଧକରତଳ ପଡ଼ି ଢଳ ଢଳ

ପାପେ କ୍ଷୀଣସ୍ରୋତା ହେଲି ପ୍ରକାଶ ।

ବନଖଣ୍ଡେ ପୁଣି ଉଠେ କୋଳାହଳ

ବଢ଼ିଛନ୍ତି ଏବେ ପାପୀ ବ୍ୟାଧଦଳ

ଉଠରେ ସକଳ ଲଗାଅ କୌଶଳ

ଦେଖାଇ ଚଞ୍ଚଳ ନିଜ ନିଜ ବଳ

କର ପଶୁକୁଳ ଶତ୍ରୁବିନାଶ ।୪।

ଏ କାଳେ ଆକାଶୁଁ ହେଲା ଉଚ୍ଚବାଣୀ

ଶୁଣରେ ମୃଗେନ୍ଦ୍ର ସବୁ କଥା ଜାଣି

ଏଡ଼େ ଦୁଃସାହାସ କରି ତୁ ମାନସ

ମାନବଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ମାତି ରଣରଙ୍ଗେ

ପାଇବୁ କି ଯଶଃ କରୁ ବାସନା ।

ଏ ବାସନା ତୋର କଠିଣ ବ୍ୟାପାର

ସବୁ ପରିଶ୍ରମ ହୋଇବ ଅସାର

ପଶୁଙ୍କ ପ୍ରକୃତି କ୍ଷଣକେ ବିକୃତି

ନାହିଁରେ ଏକତା ଦେଖାଉ କ୍ଷମତା

ବିରତ ହୁଅରେ କରଇ ମନା ।୫।

କେବେ ଶୁଣି ନାହିଁ କେଶରୀ ତୋ କାନ

ଫ୍ରେଞ୍ଚରାଜ୍ୟେ ଥିଲେ ଯେ ନେପୋଲିୟନ

ତାଙ୍କ ସମ ବୀର କାହିଁ ଏ ମହୀର

ସେତ ପରାଧୀନ ହୋଇଣ ବନ୍ଧନ

ନୀତ ହୋଇଥିଲେ ସେଣ୍ଟହେଲେନା ।

ଜନକନନ୍ଦିନୀ ଶ୍ରୀରାମରମଣୀ

ସତୀଶିରୋମଣି ସୀତା ଠାକୁରାଣୀ

ସେତ ପରାଧୀନା ରାବଣ ଦୁର୍ମନା

ଲଙ୍କାପୁରେ ନେଲା ତାଙ୍କୁ ବନ୍ଦି କଲା

ତୋ କଥା କରିବା କିବା ତୁଳନା ।୬।

ତୋପରି ମୃଗେନ୍ଦ୍ର ବହୁ ଲୋକଗତି

ସର୍ବେ ପରାଧୀନ ତାହାଙ୍କ ସନ୍ତତି

ସ୍ୱାଧୀନ ସମ୍ପତ୍ତି ହରାଇଅଛନ୍ତି

ପରପାଦତଳେ ଲୁଟନ୍ତି ସକଳେ

ଦେଖ ଏହିପରି ଜଗତରୀତି ।

କରି ନାହୁଁ ତୁହି କେବେରେ ଶ୍ରବଣ

କେତେ ଜନପଦ ଆଜି ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନ

ତାକୁ ପୂର୍ବକାଳେ ନିଜ ତେଜବଳେ

କରି ପରାଧୀନ ଦେଲେ ଅପମାନ

ଥିଲେ ଯେଉଁମାନେ ବଳିଷ୍ଠଜାତି ।୭।

ଯେବେରେ ବିଧାତା ହେବ ଅନୁକୂଳ

ଏକତାରେ ବନ୍ଧା ହେବେ ପଶୁକୁଳ

ପ୍ରବଳସ୍ରୋତରେ ସେ ବନ୍ଧକୁ ବାରେ

ଟଳାଇବା ପାଇଁ ଆଉ କେହି ନାହିଁ

ଏହି କଥା ଦୃଢ଼େ ଧରଇ ମନ ।

ଅପେକ୍ଷା କରରେ ତୁହି ସେହି କାଳ

ଛିଡ଼ିବ ଏ ତୋର ବନ୍ଧନ ଶୃଙ୍ଖଳ

ନ ହୁଅ କାତର ମନ ଧୀର କର

ଦୟାଳୁ ଈଶ୍ୱର ସଦା ଚିତ୍ତେ ଧର

ମିଳିବ ତୋହର ସ୍ୱୀଧୀନଧନ ।୮।

ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟସ୍ୱପ୍ନ
(ଯମାଳୟ ଦର୍ଶନ)

ଦିନେ ଅର୍ଦ୍ଧନିଶାକାଳରେ ଯାଇ,

ସ୍ୱପନ ଦେଖିଲି ଯାହା ମୁଁ ଭାଇ,

କହେ ସତ୍ୟ କଥା ନ ମଣିବ ମିଥ୍ୟା,

ଏଥିରେ ଅଳୀକ କିଞ୍ଚିତେ ନାହିଁ,

ସ୍ୱପ୍ନେ ଭଲ ମନ୍ଦ ଫଳ ଘଟଇ,

ଏ ସ୍ୱପ୍ନେ କି ହେବ ମୁଁ ନ ଜାଣଇଁ ।୧।

ଯମଦୂତମାନେ ଆସି ତେଜରେ,

ଘେରିଲେ ମୋ ଶଯ୍ୟାଚାରିପାଶରେ ।

ମାର ମାର ମାର ଧର ଧର ଧର,

ଏ ଶବ୍ଦ ଉଠଇ ପ୍ରତିମୁଖରେ ।

କୃଷ୍ଣବର୍ଣ୍ଣ ବେଶ ବନ୍ଧୁକ କରେ,

ଦୀର୍ଘକାୟ ଲାଲ ପଗଡ଼ି ଶିରେ ।୨।

ଦେଖି ଭୟଙ୍କର ରୂପ ତାଙ୍କର,

ରକତ ଶୁଖିଲା ଦେହୁଁ ମୋହର,

ବିନୟ ବଚନ କଲି ସମ୍ଭାଷଣ,

ଅନୁଗ୍ରହ କରି ମୋତେ ନ ଧର,

ଦୁରାତ୍ମାଙ୍କର କି ଅଛି ବିଚାର,

ଧରି କରି ନେଲେ ଯମଙ୍କ ଘର ।୩।

ଦେଖନ୍ତେ ଯମଙ୍କ ବିକଟାନନ,

ମୁଦ୍ରିତ ନୟନ ଶୁଷ୍କ ବଦନ,

ନିଶ୍ୱାସ ପ୍ରଖର ହେଲା କମ୍ପଜ୍ୱର,

ଗାତ୍ର ଥରହର କ୍ଳେଶିତପ୍ରାଣ,

କଣ୍ଠରୋଧେ ବାକ୍ୟ ନୁହେ ସ୍ଖଳନ,

ଭାବିଲି ରଖ ହେ ବିଶ୍ୱକାରଣ ।୪।

ଦଣ୍ଡଧର କ୍ରୋଧେ ଦେଲେ ଉତ୍ତର,

କି ପାପ କରିଛି ଏ ଦୁରାଚାର,

ଚିତ୍ରଗୁପ୍ତ ଗଲେ ଶିରସ୍ତା ଦେଖିଲେ,

କିଛି ଲେଖା ନାହିଁ ପାଞ୍ଜିଭିତର,

ଶୂନ୍ୟ ପଡ଼ିଅଛି ନାମେ ମୋହର,

ନୁହେ ଅପରାଧୀ ହେଲା ବିଚାର ।୫।

ଯମରାଜେ କଲି ମୁଁ ନମସ୍କାର,

ଆହ୍ଲାଦେ ପୁରିଲା ମୋର ଅନ୍ତର,

ଦେଖିଲେ ଯେସନ ଚନ୍ଦ୍ରମା କିରଣ

ଉତ୍ସଳିତ ହୁଏ ନୀଳସାଗର,

କିନ୍ତୁ ଯମ ଭୟେ ହେଲେ କାତର,

ନିଜ ଭ୍ରମ ଚିନ୍ତି ଦେଲେ ଉତ୍ତର ।୬।

ନିରପରାଧିକି ଭ୍ରମେ ଆଣିଲ,

କଳଙ୍କ ଆମ୍ଭର ଶିରେ ନିହିଲ,

କର ଏହା ମନ ଅତି ସୁପ୍ରସନ୍ନ

ଦେଖାଯାଉନାହିଁ ଏ କାର୍ଯ୍ୟେ ଭଲ,

ଏପରି ଅନୀତି କିପାଁ ବିହିଲ,

ଜଗତେ ବହୁତ ନିନ୍ଦା ରଖିଲ ।୭।

କରାଅ ଏହାକୁ ପୁରଦର୍ଶନ,

ଯେତେକ ପ୍ରସାଦ ସେ ଉପବନ,

ନରକପଙ୍କତି ଦେଖି ତାର ମତି

ଫେରିବ ହୋଇବ ଅତି ପ୍ରସନ୍ନ,

ଚିତ୍ରଗୁପ୍ତ ତୁମ୍ଭେ କର ଗମନ,

ଦେଖାଅ ସମସ୍ତ ଯମ ଭବନ ।୮।

ଯମଙ୍କ ଆଦେଶେ ପାଞ୍ଜିଲେଖକ,

ଡାକିଲେ ଆସ ହେ ନବଦର୍ଶକ,

ସମ୍ମୁଖେ ନୟନ ବିସ୍ତାରି ଲୋକନ

କର ଯେ ଦିଶୁଛି ଏହି ନରକ,

ଜଗତେ ଯେତେକ ଜୀବନାଶକ,

ତାଙ୍କର ହୁଏ ଏ କ୍ଳେଶଦାୟକ ।୯।

ଦେଖ ଦେଖ ଅଗ୍ନିକୁଣ୍ଡ ଜଳୁଛି,

ନାରକୀଜନଙ୍କୁ କେଡ଼େ ପୀଡ଼ୁଛି,

ଯେଉଁ ଅତ୍ୟାଚାରୀ କିଛି ନ ବିଚାରି

ଦୁଖିଙ୍କି ପ୍ରାଣରେ କ୍ଳେଶ ଦେଉଛି,

ଏହି ଅଗ୍ନିକୁଣ୍ଡେ ସେହି ପଡ଼ୁଛି,

ଅସହ୍ୟ ଯାତନା ସଦା ପାଉଛି ।୧୦।

ଜାଣିଛ ଭାରତେ ପୂର୍ବ କାଳରେ,

ସରାଜଉଦ୍ଦୌଲା ବଙ୍ଗଦେଶରେ,

ସତୀନାରୀଙ୍କର ସତୀତ୍ୱାପହାର

ପୂର୍ଣ୍ଣନାବ ମଗ୍ନକଲା ଜଳରେ,

ଅନ୍ଧକୂପହତ୍ୟା ମହାକାଣ୍ଡରେ,

କଳଙ୍କ ରହିଛି ଯା ମସ୍ତକରେ ।୧୧।

ଦେଖ ସେ ସିରାଜ ଅବସ୍ଥା ଆଜି,

ତପ୍ତବାଲୁକାରେ ହେଉଛି ଭାଜି,

ଯେ ପୁଣି ଦେଖୁଛି ଧିକ୍କାର ଦେଉଛି

ଭୋଗୁଛି ଯେ ଫଳ ଅଛି ଅରଜି,

ପାପ ପୁଣ୍ୟ କଥା ସେ ହେଜି ହେଜି,

ଚଳିଥିଲେ କିପାଁ ହୁଅନ୍ତା ଗଞ୍ଜି ।୧୨।

ଦେଖ ଦେଖ ମିର୍ଜାଫର ଦୁର୍ଜନ,

ମାନ ଅପମାନ ଯାର ସମାନ,

ପଲାସୀସମରେ ସିରାଜସଙ୍ଗରେ

କରିଥିଲା ଯେ କପଟବିଧାନ,

ସେହି ଅପରାଧେ ଯମରାଜନ,

ଦେଉଛନ୍ତି ତାକୁ ଅତି କଷଣ ।୧୩।

ଅତି ଦୁରାଚାରୀ ପାପୀ ମରଣ,

କଲେକ ଯା ନାମ ମନେ ସ୍ମରଣ,

ଗାତ୍ର ଥର ହର ଆସେ କମ୍ପ ଜ୍ୱର

ନିର୍ଦ୍ଦୋଷେ ନେଲା ଯେ ସିରାଜପ୍ରାଣ,

ଦେଖ ଏ ତାହାର ବିକଟାନନ,

କୁମ୍ଭୀପାକନର୍କେ ହୁଏ ଶାସନ ।୧୪।

ଦେଖ ହେ ଦର୍ଶକ କ୍ଳାଇବ ବୀର,

ଯା ନାମ ଶୁଣିଲେ ଭୟେ ଅଧୀର,

ଭାରତବରଷେ ଅସୀମ ସାହସେ

କଲା ବୀର ଧର୍ମ ସତ୍ୟ ପ୍ରଚାର,

ଉମିଚାନ୍ଦେ ପ୍ରବଞ୍ଚନା ତାହାର,

ତେଣୁ ଯମପୁରେ ଏ ନାରଖାର ।୧୫।

ଫ୍ରେଞ୍ଚସେନାପତି ଦୁରାତ୍ମା ଲାଲି,

କେତେ ଅତ୍ୟାଚାର କରିଛି ବୋଲି,

କୀଟ ସଲବଲେ ପ୍ରାଣ କଲବଲେ

ପଡ଼ିଛି ଭାବୁଛି କି ପାପ କଲି,

ପଣ୍ଡୁଚେରିବାସିଙ୍କି ମୁଁ ତଡ଼ିଲି,

ଯମପୁରେ ଏବେ ପଡ଼ି ସଡ଼ିଲି ।୧୬।

ଦିଲ୍ଲୀଅଧୀଶ୍ୱର ଏ ଜାହାଙ୍ଗୀର,

ନୁର ଯାହାନୀୟା ସତୀ ନାରୀର,

ସତୀତ୍ୱ ରତନ କଲାକ ହରଣ,

ନ କରିବେ ଯାହା ମୂର୍ଖ ପାମର,

ସେ ଦୋଷେ ପାଉଛି କେତେ ପ୍ରହାର,

କାହିଁ ବାଦଶାହୀ ସେ ଅଧିକାର ।୧୭।

ଅତି ଅତ୍ୟାଚାରୀ ‘‘ନୀରୋ’’ ରାଜନ,

ରୋମରାଜ୍ୟେ ଥିଲା ଯା ଅଧିଷ୍ଠାନ,

ନିର୍ଦ୍ଦୟ ରୂପରେ ବିନା କାରଣରେ,

ହରିଥିଲା ମାତା ଗୁରୁ ଜୀବନ,

ସେହି ଅପରାଧେ ଯମଭବନ,

ମଧ୍ୟେ ତପ୍ତଲୋହେ ପାଏ ଗଞ୍ଜନ ।୧୮।

ଇଂଲଣ୍ଡ ରାଜା ଅଷ୍ଟମ ହେନରୀ,

ହିତାହିତ କଥା ଯେ ନ ବିଚାରି,

ବହୁ ବିଭା ହେଲେ ତାହାଙ୍କୁ ଦହିଲେ,

ନିର୍ଦ୍ଦୟ ନିର୍ମମ ଘାତୁକ ପରି,

ଏବେ ପଡ଼ିଛନ୍ତି କପାଳ ଧରି,

ଆଉ ଭାଗ୍ୟେ ନାହିଁ ଲଣ୍ଡନପୁରୀ ।୧୯।

କେତେ ବାଦଶାହା କେତେ ରାଜନ,

ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଯେ କରିଥିଲେ ପୀଡ଼ନ,

ଏଠାରେ ଅଛନ୍ତି ହୋଇ ପନ୍ତି ପନ୍ତି

ଆରତେ କରନ୍ତି ଦୀର୍ଘରୋଦନ,

ହସ୍ତ ପଦେ ବେଡ଼ି ଅଛି ବନ୍ଧନ,

ପାଉଛନ୍ତି ନାନାବିଧ କଷଣ ।୨୦।

ବିଚାରଆସନେ ବସି ଅନେକ,

ପକ୍ଷପାତ କଲେ ନୋହି ବିବେକ,

ସେହି ଅପରାଧେ ପଡ଼ିଣ ଅବାଧେ

ଲଭନ୍ତି ପ୍ରହାର ପଶୁ ପ୍ରାୟେକ,

ଧୂମଚକ୍ରେ ଉଡ଼ୁଛନ୍ତି କେତେକ,

ଖୁମ୍ପୁଛନ୍ତି ନୀଚ ପକ୍ଷୀ ଯେତେକ ।୨୧।

ଏଠାରେ ଉତ୍କୋଚଗ୍ରାହକ ଶ୍ରେଣୀ,

ବନ୍ଧନରେ କର ଚରଣ ବେନି,

ଦେଖ ଯୋଡ଼ି ବେତ ବାଜୁଛି ନିୟତ

ଛାଟି ପିଟି ହେଉଅଛନ୍ତି ଟାଣି,

ଲାଞ୍ଚ ନେଇଥିଲେ ପୂର୍ବରେ ଛାଣି,

ମଣି ଥିଲେ ସତେ ସର ଲବଣି ।୨୨।

ଜନକ ଜନନୀ ପଦ ସେବନ,

ନ କରନ୍ତି ଯେଉଁ ଦୁଷ୍ଟ ନନ୍ଦନ,

ତାହାଙ୍କ ବଚନ କରନ୍ତି ଲଙ୍ଘନ

ନ ଦିଅନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ଗ୍ରାସ ବସନ,

ଏହିପରି ପାପୀ ସନ୍ତାନଗଣ,

ପାଉଛନ୍ତି ତପ୍ତ ଜଳେ କଷଣ ।୨୩।

ପରଦ୍ରବ୍ୟ କରେ ଯେହୁ ହରଣ,

ଜ୍ଞାନୀଜନେ ଦିଏ ଯେ ଅପମାନ,

ହିଁସା ଅହଙ୍କାର ବହେ ନିରନ୍ତର

ଅକୃତଜ୍ଞ ପ୍ରବଞ୍ଚକ ଯେ ଜନ,

ତାଙ୍କର କି ଦଶା କର ଲୋକନ,

ମୁଖେ ଅପବିତ୍ର ଦ୍ରବ୍ୟ ଲେପନ ।୨୪।

ଦେଖି ମୁଁ ଡରିଲି ଭାବିଲି ଚିତ୍ତେ,

ପ୍ରାଣାନ୍ତେ ସୁଦ୍ଧା ମୁଁ ଏହି ଜଗତେ,

ପାପେ ନ ପଡ଼ିବି ସୁଖେ କାଳ ନେବି

ଏହି ବୁଦ୍ଧି ଦିଅ ହେ ବିଶ୍ୱପତେ,

ଆଉ ଯମପୁର ନୟନପଥେ,

ନ ଦେଖିବି ଦୟା କର ହେ ମୋତେ ।୨୫।

ନିଦ୍ରାଭଙ୍ଗ ହେଲା ଏଥି ମଧ୍ୟର,

ଚାହେଁ ଚାରିପାଶେ ଘୋର ଅନ୍ଧାର,

କାହିଁ ଯମପୁର କାହିଁ ଏ କୁଟୀର

ଚିତ୍ରଗୁପ୍ତ ଗୁପ୍ତେ କାହିଁ ଅନ୍ତର,

ନିର୍ବେଦିତ ହେଲା ଚିତ୍ତ ମୋହର,

ରାମ ରାମ ଶବ୍ଦ କଲି ପ୍ରଚାର ।୨୬।

ଧନ୍ୟ ମନୋବୃତ୍ତି ଧନ୍ୟ ଈଶ୍ୱର,

କି କଉତୁକ ଏ ତୁମ୍ଭ ରାଜ୍ୟର,

ମାୟା ମୋହେ ନର ସବୁ ଆପଣାର

ଭାବଇ ମନରେ ସ୍ୱପ୍ନ ପ୍ରକାର,

କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତରେ ନୁହେ ତାହାର,

ତୁମ୍ଭରି ମହିମା ଏ ଖେଳଘର ।୨୭।

କୋକିଳ

ପାପିର ସ୍ୱପ୍ନଦର୍ଶନ

ଅତ୍ୟାଚାରୀ ପାପୀ କରେ ସ୍ୱପନେ ଦର୍ଶନରେ,

ଦୁଃଖୀ ରଙ୍କ ପ୍ରଜାଗଣ,

ସମ୍ମୁଖେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ,

କହନ୍ତି ସ୍ୱାଧୀନଭାବେ ଯେ ଯାହା ବଚନରେ ।୧।

ଶୁଣରେ ପାପିଷ୍ଠ ନରାଧମ ଦୁରାଚାରରେ,

ଅତ୍ୟାଚାରେ କଳେବର,

ହେଉଅଛି ଜର ଜର,

ପାଇବୁରେ ପ୍ରତିଫଳ ଏହିଥର ତାରରେ ।୨।

ଦେଖ ପାପି କଳାମେଘ ଆକାଶେ ଉଦିତରେ,

ତୋର ସବୁ ମନୋରଥ,

କ୍ଷଣିକ ଏ ଛାୟାପଥ,

ଯେସନେ ଗଗନେ କ୍ଷଣେ ସେ ପ୍ରତିଫଳିତରେ ।୩।

କଟାକ୍ଷେ ଚାହିଁ କେ ପ୍ରଜା ତେଜଭାବ ଧରିରେ,

କହେ ମୋର ଦାନାମାରି,

ଦେଲୁ ଭୂମି ଅନ୍ୟେ କରି,

ମାରିବେ ପ୍ରଭୁ ତୋ ଦାନା ଗର୍ବ ଖର୍ବ କରିରେ ।୪।

ମୁଁ ଅଟେ ନିର୍ଦ୍ଦୋଷୀ ପ୍ରଜା ଶୁଣ ତୁ ରାକ୍ଷସରେ,

ମିଥ୍ୟାରେ ଚୋରି ପ୍ରମାଣ,

କଲୁ ନେଲୁ ଧନ ମାନ,

ଶେଷକୁ ଜୀବନ ନେଲୁ ଦେଲୁ କାରାବାସରେ ।୫।

ଏ ପାପ କି ଦୁରାଚାର ଘୁଞ୍ଚିବ ତୋହରରେ,

ଶତଗୁଣରେ ବର୍ଦ୍ଧନ,

ହେବ ତୋ ଶିରେ ପତନ,

ଭୋଗିବୁ ଭୋଗିବୁ ପାପି ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ମୋରରେ ।୬।

ତୋ ଜୀବ ସହଜେ ଯିବ ଯେସନେ ଦୀପକରେ,

ପବନଆଘାତ ପାଇ,

ମୃତ୍ୟୁମୁଖେ ପଡ଼େ ଯାଇ,

ଜଳବିନ୍ଦୁ ଯୋଗେ ଯେହ୍ନେ ଜଳର ଷ୍ଫୋଟକରେ ।୭।

ପାପୀ ବସି କରୁଥିଲା ନାନାରୂପେ କୂଟରେ,

ସ୍ୱପ୍ନାନ୍ତେ ହୃଦୟ ଛନ୍ନ,

ଗାରେଡ଼ୀ ମନ୍ତ୍ରେ ଯେସନ,

ପେଡ଼ାରେ ଗୋଖରସାପ ହୁଏ ଛଟପଟରେ ।୮

ରୋଗ

ଇଂଲଣ୍ଡ

ଚାଟୁକାରୀ ପ୍ରତି

ଚିର ଉପାର୍ଜ୍ଜିତ ମାନ ହରାଇ,

କିପାଁ ଚାଟୁ କଥା କହିଲୁ ଯାଇ,

କହିଲୁ ଯାଆଗେ ସେତ ଅତିରାଗେ

ସ୍ୱାର୍ଥପର ହୋଇ ଦେଲା ଫେରାଇ,

ମୁଖ ନ ଫିଟାଅ ଏଣିକି କାହିଁ,

ବିନୟେ କହୁଛି ତୋତେ ବତାଇ ।୧।

ଅନ୍ନ ନ ମିଳିବ ନାହିଁ ଶୋଚନା,

ପ୍ରାଣଗଲେ ଯିବ ନାହିଁ ଭାବନା,

ଅନ୍ୟେ ଚାଟୁ କଥା କହିବାର ପ୍ରଥା

ମୁଁ ମଣେ ତାହାକୁ ବଡ଼ ବେଦନା,

ମିଳୁରେ ପଛକେ ହୀରକ ସୁନା,

ସେ ଅଟେ ମରଣୁଁ ଅଧିକ ସିନା ।୨।

ସ୍ୱାଧୀନତାଧନ ଜଗିଣ ଥିବି,

କାହାକୁ କିଞ୍ଚିତେ ମୁଁ ନ ମାଗିବି,

ମୋ ପର୍ଣ୍ଣକୁଟୀରେ ଆନନ୍ଦଭାବରେ

ଯାହା ଅଛି ତାହା ଖାଇ ବଞ୍ଚିବି,

ତୁଚ୍ଛ ରାଜପଦ ମୁଁ ନ ଲୋଡ଼ିବି,

ନିତ୍ୟ ନିଧି ନାମ ନିତି ଭଜିବି ।୩।

ମୁନିମାନଙ୍କର କଷ୍ଟସାଧନ,

ଜାଣନ୍ତି କି କେବେ ପାପିଷ୍ଠ ଜନ,

ସ୍ୱାଧୀନ ଜୀବନ କେଡ଼େ ମୂଲ୍ୟବାନ

ଜାଣିବେ କି ତାହା ଚିରଅଧୀନ,

ସଦା କଳୁଷିତ ତାହାଙ୍କ ମନ,

ସ୍ୱାଧୀନସଙ୍ଗରେ ନୁହେ ସମାନ ।୪।

ଭାରତ ଉତ୍ସବ

(ଭାରତେଶ୍ୱରୀ ପଦୋପଲକ୍ଷେ ଲିଖିତ ।)

ପ୍ରଥମ ସ୍ତୋକ

ସୁଖ ଦିବାକର ଉଦୟ ଏଥର

ଭାରତସନ୍ତତି ଶୁଣ ସକଳେ ।

ମହାମହୋଦୟା ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିୟା

‘‘ଭାରତ-ଈଶ୍ୱରୀ’’ ହେବେ ଚଞ୍ଚଳେ ।

ଯାହାଙ୍କ ତେଜରେ ମର୍ତ୍ତ୍ୟମଣ୍ଡଳରେ

ବଚସ୍କର କେତେ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଗଣ ।

ଯାର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟେ ଦିନକର

ଡରି ଅସ୍ତ ନୁହେ ଦିଏ କିରଣ ।

ଯାହାଙ୍କ ଆଦେଶେ ସାଗର ପ୍ରଦେଶେ

ଅସଂଖ୍ୟ ଜାହାଜ ମନ୍ଥର ଜଳ ।

ଯାହାଙ୍କ ସେନାନୀ ଶୌର୍ଯ୍ୟ ବୀର୍ଯ୍ୟେ ମାନୀ

ଯୁଦ୍ଧେ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରି ବିପକ୍ଷବଳ ।

ପଲାଶୀ ସମର ମନେ ଚିନ୍ତାକର

ସିପାହୀବିଦ୍ରୋହେ କିପରି ଜୟ

ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିବିଡ଼ ଭର୍ତ୍ତପୁରଗଡ଼

ଏବେ ଛିନ୍ନଭିନ୍ନ ପଡ଼ିୟା ପ୍ରାୟ ।

ଯାହାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ସବୁ ସମୟରେ

ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ସରସ୍ୱତୀ ପରିଚାରିଣୀ ।

ପୃଥିବୀ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ୟା ବାଣିଜ୍ୟରେ

ପ୍ରଥମଶ୍ରେଣୀରେ ଇଙ୍ଗଣ୍ଡଗଣି ।

କେତେ ଗୁଣୀଜନ ଚଢ଼ି ବ୍ୟୋମଯାନ

ଆକାଶମାର୍ଗରେ ବୁଲି ବୁଲନ୍ତି ।

ଚନ୍ଦ୍ର, ଦିନକର ଗ୍ରହଗଣଙ୍କର

ଦୂରାଦୂର ମାପ ସ୍ଥିର କରନ୍ତି ।

ପୃଥିବୀଗର୍ଭରେ ପଶି ସାହାସରେ

ସ୍ତରାବଳି କେହି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରେ ।

ଯହିଁ ଅତ୍ୟାଚାର ନୁହଇ ଅପାର

ସମ୍ୱାଦପତ୍ରର ମୁଖବଳରେ ।

ବିଜ୍ଞାନବଳରେ ଏକ ନିମିଷରେ

ପୃଥିବୀସମ୍ୱାଦ ହସ୍ତେ ପଡ଼ଇ ।

ବାଷ୍ପୀୟଶକଟେ ଉଡ଼ୁଛନ୍ତି ବାଟେ

ଏକମାସପଥେ ଦିନେ ଲାଗଇ ।

ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ତୋକ

ଯେ ଦେଶ ଉତ୍ତରେ ପ୍ରାଚୀରରୂପରେ

ହିମଗିରିବର ଦଣ୍ଡାୟମାନ ।

ମଧ୍ୟରେ ସୁନ୍ଦର ବିନ୍ଧ୍ୟ ମହୀଧର

ଗଗନ ଭେଦିଣ ବିରାଜମାନ ।

ପରିଖା ସାଗର ତିନିପାଶେ ଯାର

ଗର୍ଜେ ଭୀମନାଦେ ଦିବା ରଜନୀ ।

ଦୈର୍ଘ୍ୟେ ଅଷ୍ଟଶତ ପ୍ରସ୍ଥେ ଷଷ୍ଠଶତ

କ୍ରୋଶେ ପରିମିତ ଯାହାକୁ ମଣି ।

ଯହିଁ ବେଗବତୀ କେତେ ସ୍ରୋତସ୍ୱତୀ

କରି ବକ୍ରଗତି ‘‘ତରଣୀ’’ ଭରି ।

ପତିଦରଶନେ ତୃଷାନିବାରଣେ

ବହୁଛନ୍ତି ସଦା ସୁସ୍ୱାଦୁ ବାରି ।

ମାଣିକ୍ୟ ମୁକୁତା ସୁବର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସୂତା

ଯାହାର ଗର୍ଭରେ ହୀରକଖଣି ।

ମୃତ୍ତିକା ଉର୍ବରା ଅଟେ ପରମ୍ପରା

ବନପଦେଶ୍ୱର ଯାହାକୁ ଗଣି ।

ମହାମହାବଳୀ କି ପ୍ରତାପଶାଳୀ

ରାଜେଶ୍ୱର ରାମ, ଭୀମ, ଅର୍ଜୁନ ।

ଧାର୍ମିକଶେଖର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିର

କର୍ଣ୍ଣଦାତା ଜନ୍ମ ଯହିଁରେ ପୁଣ ।

ଭାରତରତନ କବିଙ୍କ ମଣ୍ଡନ

କବି କାଳିଦାସ ଶ୍ରୀଭବଭୂତି ।

ଜୟଦେବ ବ୍ୟାସ ବାଲ୍ମୀକି ଶ୍ରୀହର୍ଷ

ଯାହାଙ୍କ କବିତା ହିନ୍ଦୁସମ୍ପତ୍ତି ।

ଏହି ସେ ଭାରତେ ଆଣି କରଗତେ

ଆଜି ‘‘ଅଧୀଶ୍ୱରୀ’’ ବ୍ରିଟନରାଣୀ ।

ପ୍ରକାଶି ଆନନ୍ଦ ହୁଅ ଗଦଗଦ ।

ଉଚ୍ଚାରିଣ ସର୍ବେ ମଙ୍ଗଳବାଣୀ ।

ଏ କାର୍ଯ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ନ କର ଭାବନ

ରାଜା ପ୍ରଜା ଧନୀ ଭାରତ ନର ।

ଆବଳ ସମସ୍ତ ମିଳି ଏକତ୍ରିତ

ଶୀଘ୍ର ଆୟୋଜନ ସକଳ କର ।

ଯେତେ ଗବର୍ଣ୍ଣର ହେ କମିଶନର

ଜଜ କିଲଟର ସକଳେ ମିଳ ।

ଅକାତରେ ଧନ କର ବିତରଣ

ଏହି ରାଜଭକ୍ତି ପ୍ରକାଶ ସ୍ଥଳ ।

କୋଞ୍ଚୀ କୋଲାପୁର କୋଟା, ତ୍ରିବାଙ୍କୁର

ବହାବଳପୁର କର୍ପୂର ତଳା ।

ସିନ୍ଧୁ ଯୋଦ୍ଧପୁର ବୁନ୍ଦି ବିକାନୁର

ହୁଲ୍କାର, ସର୍ମୁର ଯେ ପତିୟାଲା ।

କାଶ୍ମୀର ଭୂପାଳ କାଶୀ ଗଡ଼ୋୟାଳ

ନିଜାମ ନେପାଳ, ବଙ୍ଗ, ଉତ୍କଳ ।

ଦିଲ୍ଲି ଅଭିମୁଖେ ଆସି ମନସୁଖେ

ସଜାଅ ନଗର ସର୍ବ ଭୂପାଳ ।

ତୃତୀୟ ସ୍ତୋକ

ଦିଲ୍ଲିର ଦରବାର

ବାଜିଲା ଇଂରାଜୀ ବୀରବାଦନ,

ଶବଦେ କମ୍ପିଲା ତିନି ଭୁବନ,

ସମସ୍ତେ ଚଞ୍ଚଳ ଲାଗେ କୋଳାହଳ,

ଅତ୍ୟନ୍ତ କଠିନ ପଥେ ଗମନ,

ଇଙ୍ଗିତେ ଡାକିଲା ବୀରବାଦନ,

ଦରବାରେ ଆସ ହେ ରାଜଗଣ ।୧।

ଉଠି ଜୟଧ୍ୱଜା ଗଗନରାଜ୍ୟେ,

ପବନହିଲ୍ଲୋଳେ ଦୋହଲେ ବ୍ୟାଜେ,

ଦୂରୁଁ ଦୂର ଦୂର ବୋଲି ଅପସର

ଇଙ୍ଗିତେ କହୁଛି ଶତ୍ରୁସମାଜେ,

ଏଠାରେ ଅଛନ୍ତି ଇଂରାଜରାଜେ,

ଆସିଲେ ବିପଦ ହେବ ସହଜେ ।୨।

ଅବିଶ୍ରାନ୍ତ ତହିଁ ବାଦ୍ୟ ବାଜିଲା,

ଶତ ଶତ ତୋପ ନାଦ ଉଠିଲା,

ହୋଇ ଏକତ୍ରିତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅଦ୍ଭୁତ

ଶବଦେ ସମସ୍ତ ଦିଗ କମ୍ପିଲା,

ସତେକି ମେଦିନୀବକ୍ଷ ଫାଟିଲା,

ସକଳ ଜୀବଙ୍କୁ ଚିନ୍ତା ଘୋଟିଲା ।୩।

ସ୍ୱର୍ଗରେ ଚକିତ ଦେବତାଗଣ,

ମର୍ତ୍ତ୍ୟପୁରେ ହୁଏ କି ଘୋର ରଣ,

ଭାବିଲେ ଭାବିଲେ       ପଛେ ସ୍ଥିର କଲେ

ଇଂରାଜ ରାଜତ୍ୱେ ଏ ଆୟୋଜନ,

ଭିକ୍ଟୋରିୟା ରାଣୀ ପଦଧାରଣ,

ଏ ସମାରୋହର ମୂଳ କାରଣ ।୪।

ଯମରାଜ ପରି ସୈନ୍ୟସର୍ଦ୍ଦାର,

ଘୋଟକରେ ଚଢ଼ି ହେଲେ ବାହାର,

ବାଜଇ ବାଦନ ଝଣ ଝଣ ଝଣ

ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଲେ ସୈନ୍ୟ ନିକର,

ସତେ ମୁଣ୍ଡ କାଟି ନେବେ ଆମ୍ଭର,

ଭାବି କେହି କେହି ଅତି କାତର ।୫।

ଏଣେ ରାଜଗଣ ନିଜଉଚିତ,

ବସନଭୂଷଣେ ହେଲେ ଭୂଷିତ,

ବଜାଇ ବାଦନ ଭାରତ ପ୍ରାଙ୍ଗଣ

କମ୍ପାଇ ସଭାରେ ସେ ଉପସ୍ଥିତ,

କିରଣଜାଲରେ ସଭା ମଣ୍ଡିତ,

ଜୟଶବ୍ଦେ ଦଶଦିଶ ପୂରିତ ।୬।

ରାଜ ପ୍ରତିନିଧି ‘‘ଲର୍ଡଲିଟନ’’,

ଆସି ଉପସ୍ଥିତ ତହିଁ ବହନ,

ବାଜଇ ବାଦନ ତୋପ ଘନ ଘନ

‘‘ଜୟ ଭିକ୍ଟୋରିୟା’’ ‘‘ଜୟ ଭିକ୍ଟୋରିୟା,

‘‘ରାଜରାଜେଶ୍ୱରୀ’’ ‘‘ଭାରତଈଶ୍ୱରୀ,

ଦରବାରେ ସ୍ଥିର ଏହି ବଚନ,

ସମସ୍ତେ ସୁଖରେ କଲେ ଗାୟନ,

ଆନନ୍ଦେ ପୂରିତ ଲୋକବଦନ ।୭।

ଆଜି ଦିଲ୍ଲୀପୁରେ କେଡ଼େ ବାଜଣା,

ଭାରତକ୍ଷେତ୍ରରେ ପଡ଼େ ଘୋଷଣା,

ଯହିଁ ଆକବର ସୁବୋଧ ବାବର

ଜାହାଙ୍ଗୀର ବାଦଶାହୀ ଗଣନା,

ସେହି ବୀରସ୍ଥଳେ ଇଂରାଜବାନା,

ଉଡ଼ଇ ତଡ଼ଇ ବିପକ୍ଷସେନା ।୮।

ଆଜି କି ଆନନ୍ଦେ ଭାରତ ଭାସେ,

ସର୍ବ ମୁଖପଦ୍ମ ପୂରିତ ହାସେ,

ରାଜରାଜେଶ୍ୱରୀ ଭାରତଈଶ୍ୱରୀ ।

ଜୟ ଭିକ୍ଟୋରିୟା ବୋଲି ପ୍ରକାଶେ,

ନଗରବାସିଙ୍କ ଗୃହର ପାଶେ,

କେତେ ପୂର୍ଣ୍ଣକୁମ୍ଭ ଚାରୁ ବିକାଶେ ।୯।

ଦ୍ୱାରେ ଦ୍ୱାରେ ଝୁଲେ ତୋରଣାମାଳ,

ବାଜେ ବେଣୁ ବୀଣା ବାଜଣାଜାଳ,

ଗିନି କରତାଳ ମୃଦଙ୍ଗ ମର୍ଦ୍ଦଳ,

ପଖାଉଜ ଭେରୀ ଏକାଳ,

ମଧୁର ସଙ୍ଗୀତ ଧନ୍ୟ ଏ କାଳ,

ତୋଷେ ସବୁ ବୃଦ୍ଧ ଯୁବକ ବାଳ ।୧୦।

ଦେବାଳୟେ ହେଲା ଦେବପୂଜନ,

ବ୍ରାହ୍ମଣେ କରିଲେ ବେଦପଠନ,

ଭାରତେ ଯେତେକ ମଙ୍ଗଳ ସୂଚକ,

ଲକ୍ଷଣ ସକଳ ଦେବୀପ୍ୟମାନ,

ନାଚନ୍ତି ଭାରତ ସନ୍ତତିଗଣ,

‘‘ଜୟ ଭିକ୍ଟୋରିୟା’’ ‘‘ଜୟ ଭିକ୍ଟୋରିୟା’’

‘‘ରାଜରାଜେଶ୍ୱରୀ’’ ଭାରତ ଈଶ୍ୱରୀ,

କରତାଳି ଦେଇ କରି ଗାୟନ ।୧୨।

ଭାରତବାସିନୀ ଏଣୀନୟନା,

ପତିବିଳାସିନୀ ଝୀନବସନା,

ବାମାଏ ମିଳିଲେ ହୁଳହୁଳି ଦେଲେ,

ଘୃତ ଦୀପେ କଲେ ଶ୍ରୀ ବନ୍ଦାପନା,

ସଗର୍ବେ କହିଲେ ପିକବଚନା,

ଶ୍ରୀମତୀ ସୁନ୍ଦରୀ ।

ଭାରତଈଶ୍ୱରୀ ।

ଆମ୍ଭ ନାରୀଜାତି ଅଟନ୍ତି ସିନା ।୧୩।

ରାଜଦଣ୍ଡେ ସବୁ ପଡ଼େ ଚହଳ,

କେତେ ଗଣ୍ଡଗୋଳ କି କୋଳାହଳ,

ପିମ୍ପୁଡ଼ିକି ବାଟ ମିଳିବା ଦୁର୍ଘଟ,

ଗାଡ଼ି ଘୋଡ଼ା ଚାଲେ ଅତି ଚଞ୍ଚଳ,

ଜଗି ରହିଛନ୍ତି ରକ୍ଷକବଳ,

କେବଳ ଆପଦେ ପଡ଼େ ଦୁର୍ବଳ ।୧୩।

ସନ୍ଧ୍ୟା ଆଗମନେ ଦିନର ଶେଷେ,

ଭାରତଭୂମି ଯେ ନୂତନ ବେଶେ,

ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଲା କିରଣ ଛାଡ଼ିଲା,

ଆଲୋକେ ପୂରିଲେ ସକଳ ଦିଶେ,

ଆହା ଦୀପଶ୍ରେଣୀ କି ଶୋଭା ଦିଶେ,

ସତେ କି ନକ୍ଷତ୍ରପୁଞ୍ଜ ଆଭାସେ ।୧୪।

ଆକାଶେ ଚିନ୍ତିଲେ ରଜନୀପତି,

କ୍ଷୀଣ ଦେଖି କରି ଆପଣା ଜ୍ୟୋତି,

ଏ ଅତି ବିଚିତ୍ର ଭାରତ-ଭୂଚିତ୍ର,

ମଣ୍ଡିତ ହୋଇଛି ତାରାପଙ୍କତି,

ହରିଲା ଚୋର କି ମୋର ସମ୍ପତ୍ତି,

ଧିକ ଧିକ ଆଜି ମୋ ରୂପ କାନ୍ତି ।୧୫।

ସଙ୍ଗୀତ ଗାଇଲେ ପକ୍ଷୀନିଚୟ,

ଦଶ ଦିଗ ଦେଖି ଆଲୋକମୟ,

ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ନିୟମ ଅଧୀନ,

ଭାରତର ପକ୍ଷୀକୁଳ ନିଶ୍ଚୟ,

ରାଜଭକ୍ତି ହୋଇଅଛି ଉଦୟ,

ତେଣୁ ସାମାଜିକ ଏ ତାନ ଲୟ ।୧୬।

‘‘ଭାରତଈଶ୍ୱର ବ୍ରିଟନ ରାଣୀ,

ସୁଖେ ଥାଅ ମାତଃ ମଙ୍ଗଳବାଣୀ,

ସିନ୍ଧୁ ହିମ ଗିରି କୁମାରିକା ଧରି,

ଆନନ୍ଦେ ଗାଇଲେ ସକଳ ପ୍ରାଣୀ,

ପୁତ୍ର ବଧୂ ଘେନି ଶ୍ରୀମତୀ ରାଣୀ,

ରହନ୍ତୁ ହୋଇଣ ଦୀର୍ଘଜୀବିନୀ ।୧୭।

ପ୍ରତିଧ୍ୱନି ଛଳେ ଗାଏ ସାଗର,

ସୁରମ୍ୟ, ଗମ୍ଭୀର, ଗିରିକନ୍ଦର,

ହ୍ରଦ ନଦୀ ସର ନିର୍ଝର ନିକର,

ସଲିଳପ୍ରପାତ, କୂପ, ଆକର,

ଏ ଶବ୍ଦ ଉଠିଲା ପୁଣି ଅମ୍ୱର,

ଗାଇଲେ ଅପ୍ସରା ସୁର କିନ୍ନର ।୧୮।

ଇତିବୃତ୍ତବେତ୍ତା ରହସ୍ୟ ଭରେ,

ଲେଖିବେ ସମୟ ଇତିହାସରେ,

ଧନ୍ୟ ସତସ୍ତରି ସାଲ ଜାନୁଆରି,

ପ୍ରଥମ ଦିବସ ସୋମବାରରେ,

ଧନ୍ୟ ତିଥି କ୍ଷଣ ରାଶି ଯୋଗରେ,

ଘେନିଲ ମୁକୁଟ ମସ୍ତକୋପରେ ।୧୯।

ପତିତପାବନ ହେ ଦୀନ ଧନ,

ତବ ପଦେ ଆଜି ଏ ନିବେଦନ,

ଶ୍ୱେତକୃଷ୍ଣ ବର୍ଣ୍ଣେ ସମ ଦୃଷ୍ଟି ଜ୍ଞାନେ,

କରିବେ ଶ୍ରୀମତୀ ରାଜ୍ୟଶାସନ,

ଏକଥା ଅନ୍ୟଥା ନୋହୁ ଘଟନ,

‘‘ଜୟ ଭିକ୍ଟୋରିୟା’’ ‘‘ଜୟ ଭିକ୍ଟୋରିୟା’’

‘‘ରାଜରାଜେଶ୍ୱରୀ’’ ‘‘ଭାରତଈଶ୍ୱରୀ’’

କାଳେ କାଳେ ରହୁ ଏହି ବଚନ ।୨୦।

ଚାତକ

ଅଜବିଳାପ

ଅବୋଧ ମନ ପ୍ରତି